Hať

Obec Hat" (CZ)

Hať se nachází v severovýchodní části okresu Opava na samém úpatí Hlučínské pahorkatiny. Rozprostírá se v mírném údolí potoku Bečva, který pramení na katastru sousední obce Vřesina, v lokalitě Vodní důl. Obcí Hať protéká od západu k východu a délka jeho toku na katastru obce je 5238 m, z toho téměř 4300 m v jeho zastavěné části. Katastrální rozloha činí 1573 ha a v současnosti zde žije okolo 2600 obyvatel.

Hať je jednou z 35 obcí a 3 měst regionu, kterému se teprve po 1. světové válce, v souvislosti s jeho připojením k Československé republice, začalo říkat Hlučínsko. V historických pramenech se obec poprvé připomíná v roce 1250. V listině, kterou papež Inocent IV. potvrzuje zboží náležející klášteru velehradskému, je osada označena názvem Had. Nejasný zůstává osud obce v následujícím období až do roku 1439, kdy se název obce nevyskytuje v žádné listině, která se vztahuje k majetku velehradského kláštera. V různých dokumentech se právě v tomto období vyskytuje ves s názvem Sifridsdorf. Ani mezi historiky nepanuje jednotný názor, zda se jedná o jednu a tutéž ves nebo dvě samostatné. Od roku 1439, kdy se název obce Hať znovu objevuje v různých listinách, následuje období, kdy ves přecházela v držení různých rodů. Nejdříve to byli Tvorkovští, poté Bírkové z Násile, páni z Benešova a na Drahotuších. Když v roce 1567 rozdělením hlučínského panství, které v té době držel rod pánů z Vrbna, vzniklo samostatné panství Šilheřovice, staly se jeho součástí také Darkovice, Hať a Koblov. Od té doby splývají dějiny vsi Hať s dějinami tohoto panství.

Historickým přelomem v životě všech obcí hlučínského regionu, a tedy i Hati, se stal rok 1742. Po prohrané válce byla Marie Terezie nucena postoupit část Slezska, a tedy i celý hlučínský region, Prusku. Pod Pruskou a později německou správou byla Hať až do 16.3.1923, kdy došlo k jejímu oficiálnímu přičlenění k Československé republice. Novou změnu státní příslušnosti byli nuceni zaznamenat haťští občané dne 8.10.1938, kdy se na základě Mnichovské dohody stali občany Německé třetí říše.

Boje II. světové války skončily v obci 21. dubna 1945. Jejím občanům přinesly nejen materiální škody, ale také 147 padlých a nezvěstných vojáků a 12 civilních obětí.

V novodobých dějinách se obec stejně jako celý hlučínský region zařadila k obcím, které se dynamicky rozvíjí. Je plně plynofikována, má vybudovaný vodovod, oddílnou splaškovou kanalizaci s vlastní čistírnou odpadních vod, nové telekomunikační rozvody, zlepšila se dopravní infrastruktura. Obec má dostatek ploch pro sport. Díky občanům je opraveno velké množství rodinných domů, což zlepšilo vzhled obce.

Bohatý je i kulturně-společenský život v obci, ke kterému přispívají svou činností spolky, společenské organizace i samotná obec. Vedle tradičních plesů, zábav a přednášek, jsou to každoroční výstavy ovoce výpěstků ze zahrad, výstava drobného zvířectva, koncerty Hudba nezná hranic, Tříkrálový koncert duchovní hudby, folklórní festival Kolaja, multihudební Hafest nebo Haťské dožínky. Svou roli zde hraje i Centrum volnočasových aktivit Archa, vybudované rekonstrukcí hospodářské budovy Římskokatolické farnosti. Obnoveny byly i mnohé církevní tradice, např. Procesí ke kapli sv. Urbana v Hati a ve Tworkowě. Za zmínku stojí i dobrá spolupráce s polskou partnerskou Gminou Krzyzanowice na úrovni škol, spolků a vedení obce. Ke spolupráci v oblasti kultury, sportu, vzájemného poznávání společného dědictví přibyla i realizace společných projektů v oblasti dopravní infrastruktury. Společný projekt Virtuální panorama je toho důkazem.

Hać (PL)

Gmina Gać (cz. Hať) znajduje się w północno-wschodniej części powiatu Opava u samego podóża Wzgórza Hulczyńskiego (cz. Hlučinska pahorkatina). Rozpościera się w łagodnej dolinie strumienia Beczwa (cz. Bečva), który wypływa na katastrze sąsiedniej gminy Vřesina, w miejscowości Vodní důl. Przez gminę Gać (cz. Hať) przepływa z zachodu na wschód, a długość jego cieku na katastrze gminy wynosi 5238m, z czego prawie 4300 m w jego zabudowanej części. Powierzchnia katastralna wynosi 1573ha i obecnie żyje tutaj około 2600 obywateli.

Gać (cz. Hať) jest jedną z 35 gmin i 3 miast regionu, które dopiero po I wojnie światowej, w związku z jego przyłączeniem do Czechosłowacji, zaczęto nazywać Hluczyn (Hlučínsko). W źródłach historycznych po raz pierwszy pojawia się wzmianka o gminie w roku 1250. W dokumencie, w którym papież Innocenty IV zatwierdza towary należące do klasztoru velehradskiego, osada nosi nazwę Had. Los gminy pozostaje niejasny w następnym okresie aż do roku 1439, kiedy nazwa gminy nie pojawia się w żadnym dokumencie dotyczącym majątku klasztoru velehradskiego. W różnych dokumentach właśnie w tym okresie wieś występuje pod nazwą Sifridsdorf. Nawet wśród opowieści nie ma jednolitej opinii, czy chodzi o jedną i tę samą wieś, czy dwie samodzielne. Od roku 1439, gdy nazwa gminy Gać (cz. Hať) ponownie pojawia się w różnych dokumentach, następuje okres, kiedy wieś przechodzi w posiadanie różnych rodów. Pierwszy był ród z Tworkowa (cz. Tvorkovští), następnie ród Birków z Nasile (cz. Bírkové z Násile), ród panów z Beneszowa (cz. páni z Benešova) i ród Drahotuszów (cz. páni na Drahotuších). Gdy w roku 1567 w wyniku podziału majątku hulczyńskiego, który w tym okresie pozostawał w posiadaniu rodu Panów z Wierzbnej (cz. páni z Vrbna), powstał niezależny najątek szylerzowicki, jego częścią stały się także Darkovice, Gać (cz. Hať) i Kobłów (cz. Koblov). Od tego czasu historia wsi Gać (cz. Hať) łączy się z historią tego majątku.

Historycznym przełomem w życiu wszystkich gmin regionu hulczyńskiego, a więc także Gaci (cz. Hať), stał się rok 1742. Po przegranej wojnie Maria Teresa była zmuszona przekazać część Śląska, w związku z tym także cały region hulczyński, Prusom. Pod pruskim, a następnie niemieckim panowaniem pozostawała Gać (cz. Hať) aż do 16.3.1923 r., do momentu, kiedy doszło do jej oficjalnego przyłączenia do Republiki Czechosłowackiej. Nową zmianę obywatelstwa, obywatele Gaci (cz. Hať) musieli zarejestrować dnia  8.10.1938 r., gdy na podstawie Układu monachijskiego stali się obywatelami III Rzeszy.

Walki II wojny światowej zakończyły się w gminie 21 kwietnia 1945 r. i przyniosły jej obywatelom nie tylko szkody materialne, ale także 147 poległych i zaginionych żołnierzy oraz 12 ofiar cywilnych.

W historii nowożytniej gmina, tak samo jak i cały region hluczyński, została włączona do dynamicznie rozwijających się gmin. Jest w pełni zasilana gazem, posiada wybudowaną instalację wodociągową, kanalizację ściekową i deszczową z własną oczyszczalnię ścieków, nowe systemy telekomunikacyjne, polepszyła się infrastruktura transportowa. Gmina ma wystarczająco dużo terenów dla sportu. Dzięki obywatelom wyremontowano dużą ilość domów rodzinnych, co wiązało się z polepszeniem wizerunku gminy.

Bogate jest również życie kulturalne i społeczne w gminie, do którego wkład wnosi działalność stowarzyszeń, organizacje społeczne i sama gmina. Według tradycyjnych balów, zabaw i zajęć, są to coroczne wystawy owoców sadzonek z ogrodów, wystawa zwierząt domowych, koncerty Muzyka nie zna granic (cz. Hudba nezná hranic), Trzech Króli Koncert Muzyki Sakralnej (cz. Tříkrálový koncert duchovní hudby), festiwal folklorystyczny Kolaja, wielomuzyczny Hafest lub dożynki (cz. Haťské dožínky). Swoją rolę tutaj odgrywa także Centrum Rozrywki Archa (cz. Centrum volnočasových aktivit Archa), wybudowane dzięki rekonstrukcji budynku gospodarczego Parafii rzymskokatolickiej. Przywrócono także wiele tradycji kościelnych, np. Procesję do kaplicy św. Urbana w Gaci i w Tworkowie (cz. Procesí ke kapli sv.Urbana v Hati a ve Tworkowě). Warto wspomnieć także o dobrej współpracy z polską partnerską Gminą Krzyżanowice na poziomie szkół, stowarzyszeń i zarządu gminy. Do współpracy w dziedzinie kultury, sportu, wzajemnego poznawania wspólnego dziedzictwa dołączyła także realizacja wspólnych projektów w zakresie infrastruktury transportowej. Wspólny projekt Wirtualna panorama (cz. Virtuální panorama) jest tego dowodem